Naast de neoklassieke theorieën die discriminatie op de werkvloer en arbeidsmarkt uitleggen, zijn er verschillende andere verklaringen die arbeidsdiscriminatie aanduiden. Deze verklaringen kunnen worden geschaard onder de noemer non-neoklassieke theorie van discriminatie. In de non-neoklassieke benadering is discriminatie het gevolg van een sterke competitie tussen bedrijven onderling en tussen groepen van werknemers. Omdat er een beperkt aantal banen zijn, zullen groepen van werknemers geneigd zijn tot discriminatie van anderen.

Overcrowding model

De belangrijkste grondlegger van het overcrowding model, is de feministische econoom Barbara Bergmann. Haar theorie beschrijft hoe minderheden worden geweerd doordat er slechts een beperkt aantal goedbetaalde functies beschikbaar is voor hen. De meeste van de goedbetaalde functies worden toegewezen aan de meerderheidsgroep. De combinatie van een klein aantal banen en een groot aanbod aan werknemers, leidt tot een daling van het salaris. Zo blijft de ongelijkheid in stand.

De loonkloof

Bergmann verklaart de genderongelijkheid in salaris vanuit het feit dat in de door vrouwen gedomineerde sectoren een groot aantal vrouwen beschikbaar zijn die het werk willen doen. Daardoor worden lonen laag gehouden. Een gelijk salaris voor vrouwen in de door mannen gedomineerde sectoren zou leiden tot meer sollicitaties van vrouwen. Door het salaris voor vrouwen in een “mannelijke” sector lager te houden, wordt dus ook de ongelijkheid in stand gehouden.

Institutionele discriminatie is een ander niet-neoklassiek model om arbeidsdiscriminatie uit te leggen. Het institutionele verklaringsmodel voor arbeidsdiscriminatie gaat meer uit van instituten die bestaande machtsverhoudingen in stand houden door systematisch groepen mensen uit te sluiten. Volgens deze theorie is discriminatie verweven in bedrijfsculturen en in wetten en regels vastgelegd. Zo verklaart het hoe sommige groepen promotie krijgen of een training mogen volgen, terwijl anderen ontslagen worden.